Bu Bir Performans Değildir

Performistanbul’un Daire Sanat’ta 12 Ocak 2019 tarihine kadar devam edecek olan performans kalıntılarını sergileyerek sürece ve dönüşüme dikkat çekmeyi amaçladığı “ Bu Bir Performans Değildir”Sergisi üzerine küratör Simge Burhanoğlu ile konuştuk.

                                                      

-Öncelikle Performistanbul’u tanıyabilir miyiz?

Daha önce performans sanatçılarına sahip çıkan, sadece performans sanatçılarını temsil eden bir platform maalesef bulunmuyordu. Ben, insanlara nasıl ulaşırım onları nasıl etkilerimin derdindeyken, bu disiplinle karşılaştım. 2016 yılının Ocak ayında performans sanatçılarını bir çatı altında toplamak, sanatçıları projelerle buluşturmak, üzere Performistanbul’u kurdum. Yapmak istediğimiz şey aslında insanları ana çekmek. Günümüzdeki sanallığa karşı her şey gerçek olsun,  bu hıza karşı bir şeyleri yavaşlatmış olalım.Göz göze gelip sanatçıyla, canlı nefes alan biriyle, daha hızlı ve daha yoğun bir etkileşim yaşasınlar. Derdimiz insanları performans sanatı ile bir yolculuğa çıkarmak.

Performistanbul, uluslararası performans sanatı platformu, amacımız farklı kurumlarla iş birlikleri yaparak “alansız” bir kimlikle performans sanatını daha fazla insana ulaştırmak. Sanatçıları hem var olan projelerine uygun mekan ve kaynak buluyoruz hem de mekanlara özel işler üretebiliyoruz ya da herhangi bir proje için gene sıfırdan iş üretebiliyoruz. Performistanbul’u kurarken amacım iş modeli olarak bu platformu sürdürülebilir bir yapıya getirmekti. Çünkü güven hissinin azaldığı bir dönemde sürdürülebilir olmak önemli. İlk önce daha önce benzeri olmayan bu yapıyı anlatmaya çalıştık, ne kadar gerekli bir açığı kapattığını anlattık, bünyemizde bulunan ve proje bazlı çalıştığımız toplam 18 farklı sanatçı ile 23 farklı alanda iş birlikleri ile gerçekleştirdiğimiz 40’ın üzerindeki performanslarla kendimizi kanıtlamaya başladık ve bu alanda kalıcı yararlı gelişmeler için çalışıyoruz.

Performistanbul bünyesinde yürüttüğümüz çalışmalarımıza paralel olarak 2018 başından beri Performistanbul Canlı Sanat Araştırma Alanı üzerinde çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Bu, performans sanatı alanında kaynak ve eğitim konusunda ciddi bir açığı kapatacağını umduğumuz bir girişim. Amacımız uluslararası canlı sanat arşivi, dokümantasyonu ve yayınlarının bulunacağı, performans sanatı alanında araştırma ve yeni çalışmalar yapılabilmesi ve en önemlisi de bu yüzyıla uygun yeni dillerin keşfedilebilmesi için 7000 üzerinde kaynak sunmak. Bir yandan da Performistanbul olarak yayınlamayı planladığımız kaynaklarla da bu süreci desteklemeyi hedefliyoruz.

-“Bu Bir Performans Değildir” fikrinin  ortaya  nasıl çıktığını  ve sergi hazırlık aşamalarını öğrenebilir miyiz?

Daire Sanat’ın kurucusu Selin Söl’ün İhtiyaç: SEN sürecimizdeki performanslardan geriye kalanları sergilemeyi önermesi ile başlayan yolculuğumuzla ortaya çıktı. Önce bir performans dokümantasyonu sergisi yapmak üzerine konuştuk; ancak sonra ben herhangi bir dokümantasyon sergisi yapıp performansları tekrar sergilemek yerine performans sanatı adına bir alan daha açalım istedim. Performistanbul’un genel misyonuna da uygun olarak sergiden öte bir araştırma ortaya koyuyoruz. Serginin sorular üretmesini hedefledik, risk aldık, ilk defa performanstan geriye kalan kalıntıları başlı başına bir eser olarak sunduk. Şimdi de izleyicilerden gelen yorumlar ile süreci devam ettiriyoruz, sizlerin soruları cevapları ile serginin içeriği oturuyor.

                                                               

- Serginin küratörü olarak Simge Burhanoğlu’nu kimdir, çalışmalarınızdan bahseder misiniz?

12 sene dans ettikten sonra önce sahne sanatları alanında ilerlemek, işin bildiğim pratik tarafına, sahne önü bilgime sahne arkası ve sahne yönetimini de eklemek adına Bilgi Üniversitesi’nde Sahne ve Gösteri Sanatları Yönetimi bölümünden mezun oldum, ardından Londra’da bale çalışmaları üzerine yüksek lisansımı yaptım ve performans sanatları alanının akademik tarafını tamamlamadım. İstanbul’a dönüp, bale eleştirmeni olarak sanat dergilerine yazmaya başladım. Eş zamanlı olarak da Zorlu Performans Sanatları Merkezi’nde sanat projelerinden sorumlu olarak çalıştım ve sanatın kurumsal tarafını keşfettiğim iki buçuk senelik bir deneyimim oldu. Hep beden ve zihnin arasındaki ilişkiyi pratik ettim; bedene, sahneye, performanslara farklı açılardan yaklaştıktan sonra derdimin hep insanlar olduğunu anladım.

İnsanlara dokunmak ve içimdeki duygu derdini onlara geçirmek istedim. Duygunun en çok hissedildiği ve bedenle birleşen sanat biçimi bence performans, bu yüzden performans sanatı üzerine yoğunlaştım. Bu alanda da olması gerektiği gibi bir yapı olmadığını, bir açık ve ihtiyaç olduğunu anladığımda hem bu disipline hem de performans sanatçılarına sahip çıkan bir platform kurma fikri ile ilerledim. Şimdi uluslararası performans sanatı platformu Performistanbul’un kurucu direktörü ve performans küratörü olarak, çocukken ilgilenmeye başladığım alanda, aynı tutkuyla devam ediyorum.

                                                        

-Sergide yer alan çalışmalar ve sanatçılar hakkında bilgi verir misiniz?

Bu sergide, Performistanbul’un kuruluşundan bugüne kadar gerçekleştirdiği 40 performans arasından seçilmiş 9 performanstan geriye kalanları “tekrar” sergiliyoruz. Bu Bir Performans Değildir, performans dokümantasyonu sergisi değil aslında, kalıntılar üzerinden performans sürecine; performansın sanatçılardaki, izleyicilerdeki, hayattaki izlerine ve hissine odaklanıyor. Yani izleyiciler, performansın kendisini görmüyor, süreç sonrasında kalan kalıntıların izlerini sürüyor.

Ayrıca sergide, performanslardan geriye kalan, yaşanmışlık taşıyan somut materyaller ile sürecin şimdiki zaman temsilcileri olan sanatçıların performansın kendilerindeki izlerini paylaştıkları ses kayıtları da sunuluyor. Her performansın hafızasını farklı formlarda barındıran objeler arasında torba, alçılar, günlük sayfaları, bant, beton, taş ve cam kırıkları gibi malzemeler yer alıyor. Birçok yaşanmışlık taşıyan ve aslında performans sonrasında artık başlı başına birer eser haline gelen izlere, dolayısıyla hafızaya odaklanan bu sergide, AslieMk'nın Beton, Batu Bozoğlu'nun Sadece 15 Dakika, Ebru Sargın L.'ın Sessizlik, Ekin Bernay’ın Kumdan Kalelerim, Gülhatun Yıldırım'ın Senin Yarın Su, İ. Ata Doğruel’in Sonsuz Tarla, Leman S. Darıcıoğlu’nun Zehirlenmiş Prenses, Özlem Ünlü’nün Tape ve Selin Kocagöncü'nün canlı kamera performansı Smile isimli performanslarından geriye kalanlar yer alıyor.

-“Zamanı nasıl sergilersin?” sorusuna  da bir cevap olabilir mi “Bu Bir Performans Değildir, neler söylersiniz?

Tamamen bu soru üzerine kurulu bir sergi. Performans sanatında en önemli element zaman.  Performanslar da süreçlerden oluşuyor bu bağlamda ikisi de akan, tutulamayan ve tükenen kavramlar dolayısıyla sergilemeye çalıştığımız aslında doğası gereği sergilenmeye elverişli olmayan bir yapı, bu yüzden hafıza üzerinden ilerleyerek herkesin zihninde sürecin kendi zaman diliminde var olmasını diledik, his üzerine bir sergi kurguladık.

 -Performans sürecinin sergilenmesinin ne gibi zorlukları ile karşılaştınız hazırlık aşamasında?

 “Performans süreci nasıl sergilenebilir, sergilenebilir mi?” zaten araştırdığımız konu da tam bu. Kısaca yok olanı, tükenmiş olanı, artık sadece hafızalarda devam edeni nasıl sergileyebileceğimizi ve bunun nereye ulaştığını, ulaşacağını araştırıyoruz.

 -Türkiye’deki performans sanatının yerini nasıl değerlendiriyorsunuz?

Dünyada genel olarak şu anda performans sanatı hareketlendi, buna Türkiye de dahil. Dünya şu anda performatif, çünkü artık insanlar durağan bir şey ya da katkısı olamadığı bir sonuç ile ilgilenmiyorlar. Bu da bu kadar hızlı akan bir yüzyılda çok doğal geliyor çünkü artık insanlar parçası olabildikleri dahil olabilecekleri süreçler istiyorlar. Değişimi birlikte yaşamak ve yaşatmanın derdinde herkes. Dolayısıyla ben buna İstanbul olarak değil dünya olarak bakıyorum. Bir çok performans sanatı girişimi keşke olsa, ama bence bir çok diyebileceğimiz kadar sayılır bir durumda değiliz, örneğin Performistanbul dışında performans sanatçılarına sahip çıkıp bünyesinde bir çatı altında toplayıp sanatçıları temsil eden bir platform daha maalesef hala yok, kısaca bu alanda daha bilinçli, profesyonel çalışmaların  yapılması gerekiyor. Performans sanatçılarının, sanatının hakları savunulup korunmadıkça tek bir boyuttan sadece performanslar sunarak ilerleyemeyiz, bu sanat disiplinin anlaşılır, işlenebilir ve tabii ki sürdürülebilir olması için gerekli kaynakların sunulması gerekiyor. Kısaca şu an çoğu etkinliğin performans olarak tanımlandığını düşünürsek bu dalganın biraz popüler olmasından da korkuyorum. Hala performans sanatı tanımını yaptığımız, yapmamız gereken İstanbul’da bu hareketin kalıcı ve yararlı olması için vizyon ve destek gerekiyor.