Louıs
Khan’a Yeni/den Bakış
Cemal Emden’in Fotoğrafları- Çizimler ve Resimler
Pera Müzesi, 7 Aralık 2017 – 4 Mart 2018 tarihleri arasında küratörlüğünü
mimar N. Müge Cengizkan’ın, tasarımını Bülent Erkmen’in üstlendiği, mimar ve
fotoğraf sanatçısı Cengiz Emden’in belgelediği, 20. yüzyıl dünya mimarlığının
önemli isimlerinden Amerikalı mimar, düşünür ve sanatçı Kahn’ın yapıtlarına ve sanatsal çalışmalarına
odaklanıyor. Sergi, Kahn’ın tüm yaşamını geçirdiği, çalıştığı ve eğitmenlik
yaptığı Pensilvanya’nın yanı sıra Dakka ve Ahmedabad’da bulunan mimari
yapıtlarına ait çizim ve fotoğraflar ile Avrupa seyahatlerinde gerçekleştirdiği
karakalem, pastel ve suluboya ile ürettiği eskizleri bir araya getiriyor.
“”Işıkla tektonik”, “Yeri kurmak”, “Programı yoğurmak” temaları çerçevesinde
kurulan sergi kapsamında, bir dönem Amerika’da öğrencisi olmuş Orta Doğu Teknik
Üniversitesi kökenli mimar-eğitimcilerin deneyim ve düşüncelerini paylaştıkları
kısa filmler ile Kahn’ın yazdığı veya Kahn üzerine yazılan kitaplardan bir
seçki de sunuluyor.
Mimar ve fotoğrafçı Cemal Emden,
Kahn’ın tüm yaşamını geçirdiği, çalıştığı ve eğitmenlik yaptığı
Pensilvanya’dan, Dakka ve Ahmedabad’a önemli yapı ve yerleşkeleri, Kahn
yapılarına yeniden ve yeni bir gözle bakmak için fotoğrafladı. Sergi, Kahn’ın
yapılarına yeniden bakan fotoğrafı merkezine alıyor ve sanatseverlere sunıyor.
Louis Kahn ismi 20. Yüzyıl dünya mimarlığının önemli aktörleriye birlikte
anılan, ancak üretimi ve söylemini kategorize etmesi görece zor bir mimar,
düşünür, sanatçı, bir “mimarlık gurusu”. Amerika’da 1950’ler ile 1970’ler
arasında sürdürdüğü görece “geç parlayan erken yaşta biten” mimarlık kariyeri,
ardında yoğun ve etkili bir miras bırakır. Mimari yapıtlarında, kendine özgü
deyişlerinde ve resimlerinde, amansız biçimde başlangıçların, ebedi gerçeklerin
ölçülebilen ve ölçülemeyen değerlerin, yani kendi sözleriyle ışık ve
sessizliğin izlerini sürer. Mimarlık ürünleri kadar karakalem ve suluboya
ağırlıklı resim ve eskizleri de kaydadeğer bir bütün oluşturur.
Kahn, 1901 yılında, tüm yaşamını geçireceği, âşık olacağı ve yaşama veda
edeceği Philadelphia’dan uzakta, Rusya’nın Pärnu kentinde Yahudi bir aileye
doğar. Beş yaşındayken ailesiyle birlikte Amerika’ya göç ederler. Pensilvanya
Üniversitesi, Güzel Sanatlar Okulu’nu
üstün başarı ödülü ile 1924’te tamamlar. 1950’lerde Kahn mimarlığının kırılma
noktası Trenton Hamamı oluştursa da, kendisine uluslararası tanınırlık
kazandıracak olan Alfred Newton Richards
Tıbbi Araştırmalar Binası’dır. Ahmedabad’dan Philadelphia’ya dönerken, New York
Tren İstasyonu’nda geçirdiği kalp krizi sonucu 1974 yılında hayatını kaybeder.
Yaşama veda ederken ardında üç çocuk ve 50’li yaşlarında geç başlayan, kısa ama
verimli mimarlık üretiminin en aktif döneminde kaybının yarattığı hüzün kalır.
Kahn, zamanın ötesinde bir mimarlık arayışında, yapılarının içinde
yaşayanları olduğu kadar ışığı, strüktürü, malzemeyi de onurlandırması
gerektiğine inanır. “Neredeyse konuşan” çizimleri onun zihnine bir yolculuğa
izin verir. Kahn iyi bir mimar olduğu kadar iyi bir eğitimcidir, birinin
diğerinden bir adım öne çıkmadığı söylenir.
Sergiye eşlik eden, editörlüğünü N. Müge Cengizkan’ın, tasarımını Bülent
Erkmen’in yaptığı katalog, N.Müge Cengizkan, Jale Erzen, Ahmet Gülgönen, Gönül
Aslanoğlu Evyapan, Neslihan Dostoğlu, Cengiz Yetken, Yıldırım Yavuz, Orhan
Özgüner’in makalelerinin yanı sıra, Kahn’ın Türkçe’ye ilk kez çevrilen kült
metinlerinden “Sessizlik ve Işık”, “Oda, Sokak ve İnsanlığın Uzlaşısı” ve “ Mimarlıkta
Kanun ve Kural”ı içeriyor.
Sergi 4 Mart 2018 tarihine kadar ziyaret edilebilir.